De Grote Markt koestert hoegenaamd geen wrok. Deze zomer is haar prachtige bloementapijt geïnspireerd op Franse motieven uit de achttiende eeuw. Nochtans waren het wel degelijk de Franse legers van Lodewijk XIV die de stad in 1695 bombardeerden, en vijfduizend huizen met de grond gelijk maakten! Maar laten we kunst niet verwarren met oorlog.
De geschiedenis van de Franse tapijtkunst is een verhaal apart. Waarom ontwikkelt ze zich kort na 1600 zo snel en zo talentvol? Omdat de aanslepende conflicten een forse rem zetten op de handel met het Oosten, want de risico’s waren toch wel erg groot. De Franse koningen ondersteunen grote lokale tapijtweverijen. De ambachtslui die er werken, zijn meesters in de complexe en vervlochten tracés, in de paletten van bonte kleuren. Hun stukken komen meteen terecht in de uitgestrekte salons van de koninklijke paleizen, waarvan ze de officiële kentekens dragen. Zoals de lelie, die wonderwel past bij de beroemde symbolische iris van Brussel. En dan zijn er nog de weelderige slingers van rozen en acanthusbloemen, de bijna levensechte vruchten en hoornen van overvloed…een rijkelijke compositie die niemand onverschillig zal laten.
Slechts drie dagen en vier nachten lang zal een overtuigd publiek, dat soms van erg ver komt, de ogen te goed komen doen aan deze uitzonderlijke en vluchtige creatie. Te meer daar ze elke dag van 9 tot 23 uur kan bewonderd, gefotografeerd en gefilmd worden van op het balkon van het stadhuis. En dat is nog niet alles! Om deze vluchtige kunst nog meer in de verf te zetten, loopt in de openbare zalen van hetzelfde gebouw een prestigieuze tentoonstelling van een tiental tapijten, van onschatbare waarde, met hetzelfde florale thema.
Met hun kostbare draden, hun zeldzame tekeningen en kleuren breiden deze meesterstukken de kennis uit en spelen ze in op de nieuwsgierigheid van de bezoekers van het bewuste bloementapijt. Deze tentoonstelling was mogelijk dankzij de goede zorgen van het internationaal vermaarde Maison Sadraee.
Omdat een nieuwigheid nooit alleen komt, wordt het bloementapijt dit jaar elke avond als het ware op muziek gezet, met Grégoire Dune als gids. Deze originele en ongeziene voorstelling is één en al muziek en licht en wordt live opgevoerd tijdens de officiële inhuldiging, op 14 augustus om 22 uur. Een heruitzending volgt dan elke avond, telkens om 22 uur, 22.30 uur en 23 uur.
De naam van deze beroemde Franse manufactuur komt van het gebouw waar ze in 1627 door Lodewijk XIII werd ondergebracht, een vroegere zeepfabriek. Op die plaats staat nu het Palais de Chaillot in Parijs. In die tijd zagen de Franse koningen zich door de aanhoudende oorlogen verplicht om het hoogstaand ambachtswerk te ‘herlokaliseren’ op hun eigen grondgebied. Hendrik IV had gewoonweg de invoer van buitenlandse wandtapijten verboden vanaf 1601.
Gedaan dus met Perzische, Kaukasische of Turkse motieven als inspiratiebron. De dessins van de Franse tapijten nemen al snel een heel eigen stijl aan waarin de plantaardige en bloemmotieven primeren, in een samenspel met koninklijke en uiteraard christelijke symbolen. Zo is de lelie met haar drie bloemblaadjes bijvoorbeeld het zinnebeeld van de Heilige Drievuldigheid. Vanaf de middeleeuwen kiezen de Franse koningen haar als hun kenteken. In die hoedanigheid schittert ze tot in Spanje, door de dynastie van de Bourbons. Het bijzondere achtpuntig kruis van de Tempelorde verwijst naar het kosmisch evenwicht, naar de verrijzing en naar het Nieuw Testament.
De ambachtslieden van de Savonnerie munten uit in hun nauwkeurige en omzichtige werkwijze. Op hun verticale weefgetouwen knopen ze strengen kleurige wol, die ze met de kam aandrukken en met gebogen scharen doorsnijden. Het fijnste werk kan tot 60 knopen per cm2 bevatten, wat het onvergelijkbaar streelzacht als fluweel maakt.
Dat was dus in een notendop het verhaal van de wording van het Bloementapijt 2008. Misschien zullen de volgende edities geïnspireerd zijn op de Gobelins, op de tapijten van Aubusson, op een moderne of hedendaagse ontwerper? Dat verleent deze buitengewone bloemencompositie nu net zoveel charme: de uiteindelijke ontrafeling van haar mysterie!
